اُرس‌های خراسان‌شمالی در خطر نابودی
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان شمالی گفت: اُرس‌زارهای استان متاثر از تداوم کم بارشی و ضعف سیستم ایمنی مورد هجوم آفت سوسک چوب خوار قرار گرفته‌اند.
به گزارش بجنورد زیبا به نقل از عصر اترک، محمدتقی احمدی اظهار کرد: در کشور گرم و خشک ایران، در حال حاضر در حدود ۲ میلیون هکتار اُرس‌زار وجود دارد که ۴۱۰ هزار هکتار آن در خراسان شمالی واقع است.
وی گفت: پس از وقوع دوره سوم عصر یخبندان، شماری از گونه‌های گیاهی سوزنی برگ زنده ماندند و بقای خود را حفظ کردند که در همین زمینه در پهنه سرزمینی ایران چهار گونه گیاهی سوزنی برگ شامل درختان سرو زربین، سرو خمره‌ای، سرخ دار و اُرس پابرجا باقی ماندند.
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان شمالی افزود: زنده‌ماندن این‌گونه‌های سوزنی‌برگ نشان‌دهنده آن بود که آنها با آب‌وهوا و شرایط اقلیمی متفاوت سازگار هستند.
وی در ادامه با بیان اینکه شماری از گیاهان از نظر ژنتیکی، بسیار ارزشمند هستند، بیان کرد: در سال ۷۱ وزارت جهاد کشاورزی طرحی را مبنی بر حفظ ذخایر ژنتیکی گیاهان به مجلس ارائه داد که این طرح با عنوان قانون حفظ و حمایت از منابع طبیعی و ذخایر ژنتیکی کشور به تصویب رسید.
ارس طبق قانون ممنوع‌القطع است
احمدی گفت: در ماده ۱ این قانون مصوب تعریف شده است که ۱۵ گونه درختی و درختچه‌ای از جمله اُرس، زیتون وحشی، گردوی جنگلی، گون و… ممنوع القطع خواهند بود.
وی در ادامه با یادآوری این مطلب که درخت اُرس، عمری طولانی دارد که نمونه بارز آن درخت اُرس سرانی با عمری در حدود دو هزار و ۷۰۰ سال هنوز پابرجا است همچنین از ۶۲ درخت اُرس کهن‌سال ایران، ۳۲ درخت اُرس از آنها با عمری حدود ۵۰۰ سال در استان خراسان شمالی زیست می‌کنند، اعلام کرد: متأسفانه در حال حاضر این‌گونه گیاهی بسیار ارزشمند در شمال شرق ایران با چالش‌های عجیب‌وغریبی مواجه شده است.
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان شمالی گفت: در این راستا، تهیه دو طرح تحقیقاتی در دستور کار مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان قرار گرفت که شامل طرح شناسایی ساختار پراکنش اُفقی و عمودی درختان اُرس استان و طرح بررسی شیوع آفات و بیماری‌های جنگل‌های اُرس هستند.
وی افزود: مطالعه تحقیقی این دو طرح انجام شده‌اند که در این راستا، رویشگاه‌های اُرس استان موردمطالعه و بررسی قرار گرفتند.
احمدی با بیان اینکه گونه‌های درخت اُرس با شرایط اقلیمی متفاوت سازگار هستند، اما این موضوع دلیل نمی‌شود که این درخت تمامی اقلیم‌های متفاوت را تحمل کند و متأثر از تغییر اقلیم نیز ضعیف نشود، اظهار کرد: متأسفانه در این مطالعه تحقیقی مشاهده شد در رویشگاه اُرس منطقه گوینک واقع در ۱۲۰ کیلومتری شهرستان بجنورد شمار قابل‌توجهی از درختان اُرس سرپا هستند و برگ‌های سبزی دارند؛ اما آفت سوسک چوب‌خوار به آنها هجوم آورده و تنه آنها را پوک کرده است.
تهاجم آفت سوسک چوب‌خوار به اُرس‌زارها
وی افزود: تهاجم آفت سوسک چوب‌خوار به اُرس‌زار واقع در حدفاصل شهرستان‌های فاروج و شیروان نیز مشاهده شده است.
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان شمالی گفت: درختان تحت هجوم این آفت، دچار ضعف فیزیولوژیکی شده بودند و سطح ایمنی آنها پایین آمده بود که تحت تهاجم این آفت قرار گرفتند.
وی با اشاره به اینکه هجوم این آفت، قدیمی نیست، بیان کرد: گزارش این مطالعه تحقیقی به سازمان جنگل‌های کشور همچنین به مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور ارسال شده است.
احمدی با یادآوری این مطلب که اگر در این زمینه اقدام عاجلی انجام نشود، اُرس‌زارهای استان به سرنوشت جنگل‌های بلوط زاگرس مبتلا می‌شوند و پیش‌بینی می‌شود که طی ۱۰ تا ۱۵ سال آینده تا حدود ۲۵ درصد از اُرس زارهای استان را از دست بدهیم، اظهار کرد: در گام نخست و در برنامه‌ای کوتاه‌مدت باید درختان اُرس آفت‌زده قطع شوند تا آفت به سایر درختان اُرس هجوم نبرد.
وی همچنین افزود: در مرحله بعد باید از ورود دام به رویشگاه‌های اُرس استان جلوگیری شود تا درختان اُرس در این شرایط کم‌بارشی بتوانند خود را احیا کنند.
علاوه بر این، عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان شمالی تصریح کرد: باتوجه‌به اینکه شکارگرهای زیستی آفت سوسک‌های چوب‌خوار توسط شکارچیان انسانی شکار شده‌اند، بنابراین می‌بایست دستورالعمل شکار ممنوع برای این مناطق اعمال شود.
چکش هنر بر تن اُرس‌زارها
احمدی در بخش دیگری از سخن خود اظهار کرد: باتوجه‌به اینکه درخت اُرس گونه‌ای گیاهی کُند رشد و با چوب‌های محکم است، این‌گونه گیاهی طی سالیان متمادی برای تهیه چوب سقف خانه‌ها مورد بهره‌برداری قرار می‌گرفت که خوشبختانه با تحول در صنعت ساختمان، استفاده از چوب این درخت نیز برچیده شد.
وی گفت: مبتنی بر طرح مطالعاتی اشاره شده، رویشگاه اُرس گوینک که مساحت چهارهزار و ۷۰۰ هکتار دارد، مورد پایش و بررسی قرار گرفت و با جی پی اس نقاط رویشی درختان ثبت شدند.
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان شمالی عنوان کرد: در این مطالعه مشاهده شد که در حدود ۶۰ اصله درخت اُرس طی دو سال اخیر قطع شده‌اند.
وی با طرح این سؤال که چرا این درخت ممنوع القطع باید قطع شوند؟ بیان کرد: پاسخ چوب بُرها غیرمجاز بودند.
احمدی گفت: بررسی بیانگر آن بود که کارگاه‌های چوب‌بری واقع در شرق استان همچنین کارگاه‌های چوب‌بری واقع در شهرستان چناران استان خراسان رضوی، خریداران چوب‌های گردو و اُرس هستند تا محصولات هنری تولید کنند.
وی تصریح کرد: این چوب‌ها با ترفند اینکه متعلق به خانه‌های تخریب شده قدیمی دارای سقف‌های چوبی بوده‌اند از گذرگاه شرقی استان خارج شده‌اند.
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان شمالی با بیان اینکه گزارش این مطالعه و قطع درختان اُرس در رویشگاه گوینک را به اداره کل منابع طبیعی استان گزارش داده‌ام، خواستار شد: برای جلوگیری از ادامه این تخریب باید خروج چوب‌های اُرس مبنی بر اینکه استحصال شده از خانه‌های تخریب شده، هستند به تایید و بازدید کارشناس اداره کل منابع طبیعی استان استان برسد.
وی همچنین تأکید کرد: نسبت به مجرمان قطع درختان باید قانون مصوب اعمال شود نه اینکه حکم‌های جایگزین برای آنها صادر شود.
۵۲ هزار هکتار از اُرس‌زارهای استان باید قرق شوند
درعین‌حال، احمدی افزود: همان‌طور که مبتنی بر طرح‌های مدیریت جنگل که در دستور کار اداره کل منابع طبیعی استان است و باید ۵۲ هزار هکتار از اُرس زارهای استان قرق شوند، درحالی‌که در واقعیت فقط کمتر از یک هزار هکتار از این عرصه محصور شده، هستند، بنابراین می‌بایست مبتنی بر دستورالعمل ابلاغی عمل شود.
وی در ادامه تصریح کرد: درصورتی‌که زنگ خطر کنونی جدی گرفته نشود، در آینده‌ای نه‌چندان دور شاهد بروز پیامدهای زیان‌بار آن هستیم.
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان شمالی گفت: نابودی رویشگاه‌های اُرس استان منجر به ازبین‌رفتن بخشی از تنوع ژنتیکی گیاهی و جانوری همچنین موجب فرسایش خاک، بروز سیلاب‌ها و روان آب‌ها در پایین‌دست ارتفاعات، موجب کاهش دفع دی‌اکسیدکربن، افزایش گرما و ازدست‌دادن جوامع محلی خواهد شد.
احمدی بیان کرد: این در حالی است که با حفظ این‌گونه ارزشمند برجای‌مانده از دوران عصر یخبندان می‌توان همانند کشورهای توسعه‌یافته، علاوه بر حفظ طبیعت، از آن برای صنایع دارویی و عطرسازی بهره‌برداری کرد.